Mijn Conclusie

Tijdens mijn onderzoek ben ik erachter gekomen dat het probleem van agressie en intimidatie richting journalisten een stuk groter en problematischer is dan ik van tevoren had verwacht. Met name na de publicatie van het onderzoek ‘Agressie en bedreiging richting journalisten 2021’ van 5 juni 2021 kan ik een vergelijking trekken met het eerdere onderzoek ‘een dreigend klimaat’ uit 2017. Daaruit blijkt dat meer dan negen op de tien journalisten (93%) de toenemende bedreigingen als een actueel en reëel gevaar zien voor de persvrijheid in tegenstelling tot 79% in 2017. Ook blijkt uit het nieuwe rapport dat journalisten door agressie en bedreigingen voorzichtiger zijn geworden in het uitvoeren van hun werk. Als gevolg hiervan zegt een deel van de journalisten dat zij terughoudender zijn geworden in hun berichtgeving of bepaalde locaties vermijden. Ik schrik hier zelf enorm van, omdat onafhankelijke journalistiek in mijn ogen onmisbaar is in een democratische rechtsstaat.

Na het spreken van verschillende journalisten ben ik erachter gekomen dat niet iedereen hetzelfde omgaat met intimiderende of bedreigende situaties. Veel journalisten zien het als ‘iets wat bij het vak hoort’, maar tegelijkertijd praat niemand het geweld goed. Toch zijn er ook journalisten die aangeven wel eens te hebben overwogen om te stoppen met hun beroep vanwege de nare ervaringen. Dit wordt overigens ook bevestigd in het recentelijk gepubliceerde onderzoek waarin 13% van de ondervraagde journalisten aangeeft wel eens getwijfeld te hebben over het verder uitvoeren van hun beroep. Verder sprak ik ook meerdere journalisten die wel begrip hadden voor emotionele oprispingen. Uitspraken zoals: “Sommige mensen beseffen niet eens hoe heftig ze eigenlijk reageren, dat kun je ze niet altijd kwalijk nemen” en “Je komt wel ineens in iemand privé situatie terecht, dan kunnen de emoties soms hoog oplopen” geven daarnaast ook aan dat journalisten ook zelfkritisch kunnen zijn op hun eigen invloed en aanwezigheid.

Op het gebied van politiek zie je dat de Nederlandse media moeite heeft met het verslag doen van radicale partijen. Politici als Geert Wilders en Thierry Baudet weten heel goed wat ze moeten zeggen om de schijnwerpers van de media op zich te laten richten. De reactie hierop van de pers is logisch vanwege de controverse en de nieuwswaarde, maar tegelijkertijd draagt deze focus op controversiële uitspraken wel bij aan de buitenproportionele media-aandacht die deze politici krijgen. Wanneer deze uitspraken zich richten op de journalistiek daarentegen zie je wel dat de achterbannen van deze politici het wantrouwen richting de media overnemen en uiten via social media, maar ook richting journalisten op straat. Voorbeelden hiervan zijn de recentelijke tweets van Wilders en Baudet waarin journalisten ‘tuig van de richel’ worden genoemd op dezelfde dag waarop het nieuwste rapport over bedreigingen richting journalisten werd gepubliceerd.

Maar zijn er ook oplossingen voor de toenemende bedreigingen? Na het spreken van Peter ter Velde van het meldpunt persveilig vertelde hij mij dat journalisten inmiddels al een ‘preferente positie’ hebben gekregen bij de politie en het OM, wat inhoudt dat aangiftes van journalisten altijd prioriteit krijgen boven aangiftes van beroepen die deze positie niet hebben. Ondanks dat de uitvoering van deze ‘preferente positie’ de afgelopen jaren niet overal goed is gegaan, heeft minister Grapperhaus van Justitie en Veiligheid al wel erkend dat dit probleem bekend is en dat er in het vervolg nog strakker op gehandhaafd zal gaan worden. Naast deze nieuwe beleidsvoering moet er nog wel meer veranderen om dit probleem op te lossen. Thomas Bruning van de NVJ denkt dat de echte oplossing moet komen vanuit een soort maatschappelijk besef dat verschillende groepen ook inzien dat de journalist er voor beide kanten staat.

Daarom denk ik dat nóg meer aandacht voor dit probleem de aankomende jaren goed zou zijn voor de gehele journalistiek in Nederland. Vooral in een tijd waarin er overal informatie te vinden en te zenden is, moet het belang van de onafhankelijke journalistiek extra benadrukt worden. Juist nu wanneer de journalist van steeds meer kanten klappen moet vangen, zowel op straat, online en financieel kan het niet zo zijn dat mijn toekomstige beroepsgroep straks zo onaantrekkelijk wordt dat niemand het meer wil doen.